ZhongShi : Kracht van non-verbale communicatie

"Stilte is luidruchtiger dan woorden"

Dit Chinese gezegde spreekt boekdelen. Naast de verbale communicatie is ook de non-verbale communicatie tijdens een gesprek van groot belang. Soms weegt het non-verbale effect zelfs zwaarder door. Aan de andere kant, als je de impact van non-verbale signalen goed onder de knie krijgt dan kan je de interculturele communicatie bevorderen! Bijgevolg zal je de effecten van de verbale communicatie kunnen versterken. Gevolgen? Je boodschap komt beter en duidelijker over. Bovendien toon je jouw inlevingsvermogen in de “andere” en zijn/haar cultuur. Dit maakt van interculturele communicatieskills een handige en succesvolle tool! Maar hoe ga je hier nu mee om? Dit artikel legt bondig uit hoe je non-verbale signalen kunt herkennen en welke cultuurverschillen daarachter schuilen.

“Ik zie , ik zie wat jij niet ziet?”

Culturele verschillen in lichaamstaal kom je in alle culturen tegen! Dit kan een fysieke aanraking zijn, een conversatieafstand tussen mensen van een verschillende cultuur. Sommige culturen zijn heel expressief zoals die van Italië. Hier worden een knuffel en een kus op de wang als een gemeenschappelijke en aanvaardbare begroeting gezien. Terwijl in de Aziatische landen zoals Japan, mensen elkaar begroeten met een buiging.Wanneer je dus in een cultuur terechtkomt waar je helemaal niets van afweet, is het best moeilijk om in te schatten wat je wel en niet mag doen bij een begroeting. Je kan dan best kijken naar de non-verbale reacties van je gesprekspartner.

Wanneer is de cultuur relevant?

Cultuur kan je op diverse manieren omschrijven. In dit artikel maken we gebruik van de theorie van Geert Hofstede.Deze bekende socioloog vergelijkt cultuur met een ui die bestaat uit verschillende lagen.

In de kern van de ui vind je de basiswaarden en normen van de persoon.Dit zijn basale opvattingen over bijvoorbeeld goed en kwaad, normaal en abnormaal.Deze zijn zo fundamenteel dat ze normaal niet besproken worden met andere mensen. zijn zich vaak niet bewust van wat deze kernwaarden nu precies zijn, laat staan dat deze voor andere mensen weleens anders kunnen zijn.

Vervolgens bevinden er zich bovenop de kern nog een aantal andere schillen. Deze bestaan uit de normen en waarden van een cultuur, de gedragswijzen volgens die cultuur en tot slot de oppervlakkige uitdrukkingen. Dit zijn zichtbare en tasbare uitdrukkingen en symbolen van een cultuur.Bijgevolg kan je dus zeggen dat cultuur altijd relevant is! Bij de bakker wanneer hij jou begroet, bij de bank wanneer je met geldzaken bezig bent in België of een ander land of zelfs op straat.

Theorie omzetten in praktijk

We kunnen er dus niet omheen, je wordt haast altijd en overal geconfronteerd met cultuur. De grote vraag blijft dan, hoe ontdek je die non-verbale signalen? En hoe vang je deze op?

Naar aanleiding van ons mini-onderzoekje hebben we een aantal interviews afnam bij Chinese zelfstandigen. Eentje in het bijzonder bleef me bij. Dit was het interview dat ik alleen aflegde bij de vader (een Chinese restaurantuitbater)van een medestudent.

De hele treinrit probeerde ik me een idee te vormen over hoe ik me moest opstellen opdat de man zich meteen op zijn gemak zou voelen. Op deze manier zou ik de kans op het krijgen van meer informatie kunnen vergroten. Ik besloot uiteindelijk dat je je best als jezelf presenteert met een open mind en respect voor de ander.

Eenmaal toegekomen en begonnen aan het interview merkte ik dat de man zijn armen over elkaar gekruist heeft. Dit wijst op een gesloten houding. Dus ik besloot om niet recht tegenover de man te zitten, maar schuin tegenover hem. Zo gaf ik hem meer ruimte. Zo gezegd zo gedaan, en ik merk verrassend genoeg dat dit ook effect had!

Ik begon vlijtig op te schrijven wat de man me vertelde. Hij verkoos ervoor om geen opnames van het interview te hebben, uit schaamte voor zijn Nederlands.Achteraf gezien kon ik niet blij genoeg zijn met deze keuze. Hij gaf een opmerking over hoe goed en snel ik wel niet schreef. “Want die jeugd van tegenwoordig...”.

Deze opmerking interpreteerde ik als een verwijzing naar hoogstwaarschijnlijk eerder traditionele waarden die de man bleek te hebben. Ik antwoordde hem: “Ja, maar ik ben nog van de oude stempel (met veel gelach), ik en mijn vriendin houden er nog van om elkaar brieven te schrijven!”

Op een zeker ogenblik vroeg de man me vanwaar ik afkomstig was. Ik had al een aantal keer bevestigd dat ook “bij ons” familiewaarden hoog in het vaandel gedragen worden. Ik vertelde hem dat ik van Marokkaanse afkomst ben. Met deze opmerkingen liet ik de man weten dat ik openstond voor alles wat er nog zou volgen: zijn levensverhaal, visie, het woelige begin van zijn restaurant en de cultuurverschillen. Dus zowel de verbale als non-verbale signalen hebben me de kans gegeven om de communicatie met deze man met een andere culturele achtergrond te vergemakkelijken.

Do’s and Don’ts op een rijtje gezet

Om je al op weg te helpen bij het ontwikkelen van deze competenties geven we je een opsomming van do’s en don’ts. Dit is slechts een fractie van wat je best wel of niet doet wanneer je gesprekspartner van Oosterse afkomst is.

Raak mensen niet onaangekondigd aan.

Schud zacht en subtiel de hand (=teken van respect).

Let op de comfortzone van een persoon (niet te dicht).

Beperk lang oogcontact (=teken van respect).

Let op met gebaren wanneer je praat, deze hebben afhankelijk van de cultuur verschillende betekenissen.

Het is niet omdat men lacht naar jou, dat men zich goed voelt. In Aziatische culturen blijft men vaak lachen. Zelfs al beledig je hen, dit doet men in Aziatische culturen voornamelijk uit beleefdheid en onzekerheid.Belangrijk om weten is dat je best bij elke gesprekspartner op deze non-verbale signalen let. Zo verhoog je je kansen op veen open en doeltreffende communicatie tussen jou en wie dan ook.

Veel succes!

S.Staes